Duitse Wet op de Toeleveringsketen ("Lieferkettengesetz") - Impact op Nederlandse Ondernemers

Miljoenen mensen over de hele wereld leven in ellende en ontbering omdat sociale minimumnormen zoals het verbod op dwang- en kinderarbeid worden genegeerd. Wereldwijd werken meer dan 70 miljoen kinderen onder uitbuitende omstandigheden, zoals in textielfabrieken, steengroeven of op koffieplantages, en dit geldt ook voor onze producten.

Om hierin verandering t1e brengen, heeft de Duitse wetgever de wet inzake due diligence door bedrijven om schendingen van de mensenrechten in toeleveringsketens te voorkomen opgesteld. Dit is de wet: `Lieferkettensorgfaltspflichtengesetz´ (LkSG)

Het doel van deze wet is om de bescherming van mensenrechten en het milieu in wereldwijde toeleveringsketens te verbeteren. Het streeft er niet naar om Duitse sociale normen wereldwijd op te leggen, maar wel om fundamentele mensenrechtennormen zoals het verbod op kinderarbeid en dwangarbeid, evenals belangrijke milieunormen zoals het verbod op verontreiniging van drinkwater, te waarborgen.

Volgens de Duitse wetgever zijn ondernemers verplicht ervoor te zorgen dat mensenrechten en milieunormen in hun toeleveringsketens worden nageleefd.

De wet legt duidelijke en uitvoerbare eisen op aan de complianceverplichtingen van ondernemers.

Wie is onderhevig aan de "Lieferkettengesetz"?

De wet is van toepassing op bedrijven met meer dan 3.000 werknemers in Duitsland sinds 1 januari 2023, inclusief medewerkers in verschillende bedrijven binnen een concern.

Let op! Vanaf 1 januari 2024 geldt deze wet echter al voor bedrijven met meer dan 1.000 medewerkers in Duitsland, binnen een concern.

Verantwoordelijkheid voor de gehele toeleveringsketen

De complianceverplichtingen van bedrijven hebben volgens de "Lieferkettengesetz" betrekking op de gehele toeleveringsketen, van grondstof tot eindproduct. Deze eisen variëren, met name afhankelijk van de mate waarin een bedrijf invloed kan uitoefenen op de dader van schendingen van mensenrechten of milieuvervuiling, en op basis van de verschillende stadia in de toeleveringsketen. Bedrijven dienen direct actie te ondernemen bij duidelijke aanwijzingen van schendingen die in strijd zijn met de "Lieferkettengesetz."

Binnen hun eigen bedrijf dienen ondernemingen onmiddellijk corrigerende maatregelen te nemen in geval van binnenlandse overtredingen in Duitsland, die noodzakelijkerwijs tot beëindiging van de overtreding leiden.

Wat betekent dit in de praktijk?

Alle bedrijven die onder de wet vallen, dienen een adequaat en effectief risicobeheersysteem op te zetten om compliance in de gehele toeleveringsketen te waarborgen en interne verantwoordelijkheid toe te kennen aan mensenrechtenfunctionarissen.

a) Directe leveranciers

Volgens de "Lieferkettengesetz" moet een bedrijf passende preventieve maatregelen treffen ten aanzien van directe leveranciers, met name door:

• Rekening te houden met verwachtingen op het gebied van mensenrechten en milieu bij de selectie van directe leveranciers.
• Een contractuele garantie te verkrijgen van directe leveranciers waarin zij beloven te voldoen aan de eisen met betrekking tot mensenrechten en milieu die het bedrijfsmanagement stelt, en om deze eisen adequaat aan te pakken in de gehele toeleveringsketen.
• Passende contractuele controlemechanismen af te spreken en training en opleiding te bieden om de contractuele garanties van directe leveranciers af te dwingen.
• Risicogebaseerde controlemaatregelen te implementeren op basis van de overeengekomen controlemechanismen om de naleving van de mensenrechtenstrategie bij directe leveranciers te controleren.

b) Indirecte leveranciers

Complianceverplichtingen zijn van toepassing op indirecte leveranciers alleen wanneer bedrijven zich bewust worden van mogelijke schendingen van mensenrechten of milieuverplichtingen bij deze leveranciers. In dat geval dient het bedrijf onmiddellijk de volgende stappen te ondernemen:

• Een risicoanalyse uit te voeren.
• Een concept voor minimalisatie en preventie te implementeren.
• Passende preventieve maatregelen te nemen tegen de overtreder, waarbij de implementatie van branche-initiatieven als een optie wordt beschouwd.
• De beleidsverklaring aan te passen.

Externe controle en boetes

Een Duitse overheidsinstantie genaamd Bundesamt für Wirtschaft und Ausfuhrkontrolle (BAFA) controleert de naleving van de wet. Boetes variëren tot € 800.000 voor overtredingen en tot twee procent van de wereldwijde omzet voor grote bedrijven. Bij boetes van € 175.000 of meer kan een bedrijf maximaal drie jaar worden uitgesloten van openbare aanbestedingen in Duitsland.

"Ik heb sowieso geen 1.000 medewerkers in Duitsland, dus kan de 'Lieferkettengesetz' mij als Nederlandse ondernemer niets schelen?"

Veel grote Duitse bedrijven met meer dan 3.000, respectievelijk 1.000 medewerkers in Duitsland, kopen grondstoffen, halffabricaten of eindproducten van Nederlandse toeleveranciers. In 2022 heeft Nederland goederen ter waarde van meer dan € 180 miljard naar Duitsland geëxporteerd. Hoewel de `Lieferkettengesetz´ niet direct van toepassing is op buitenlandse leveranciers (Nederland) die niet minstens 3.000, respectievelijk 1.000 medewerkers in Duitsland in dienst hebben vanaf 1 januari 2024, is het belangrijk om op te merken dat deze wet indirect gevolgen kan hebben.

Om aanzienlijke boetes van het `Bundesamt für Wirtschaft und Ausfuhrkontrolle´ te vermijden, dienen Duitse ondernemers die goederen importeren ervoor te zorgen dat mensenrechten en milieunormen in hun toeleveringsketens worden nageleefd. Dit wordt inmiddels verwacht van alle serieuze Duitse bedrijven die meer dan 3.000 medewerkers in dienst hebben.

Om aan hun verplichtingen volgens de `Lieferkettengesetz´ te voldoen, hebben deze Duitse ondernemingen de mogelijkheid om dit op te nemen in hun inkoopvoorwaarden, raamovereenkomsten of een zogenaamde "Code of Conduct" die deel uitmaakt van de contractuele afspraken met hun toeleveranciers. Vaak hebben deze Duitse inkopers een aanzienlijke onderhandelingsmacht en zijn ze vanwege de `Lieferkettengesetz´ minder geneigd hierover te onderhandelen.

Een "Code of Conduct" die tien jaar geleden vaak vaag werd geformuleerd door Duitse inkopers, is inmiddels aanzienlijk strenger en gedetailleerder geworden. In het verleden werd deze door Nederlandse ondernemers die aan Duitse klanten leverden, vaak niet serieus genomen, en er werd weinig aandacht besteed aan wat er concreet in een "Code of Conduct" werd geregeld. Als Nederlandse ondernemers hier geen aandacht aan besteden en niet zorgen dat deze verplichtingen in de verdere toeleveringsketen worden nageleefd, zal de Duitse inkoper hoogstwaarschijnlijk proberen de schade te verhalen als hij een boete krijgt van het Duitse `Bundesamt für Wirtschaft und Ausfuhrkontrolle´. Het is daarom van groot belang dat Nederlandse ondernemers deze regelingen in hun contracten met Duitse inkopers serieus nemen en ervoor zorgen dat deze verplichtingen ook aan hun toeleveranciers in de keten worden opgelegd, waarbij enig toezicht wordt gehouden."

Conclusie

Ik wil Nederlandse ondernemers die goederen leveren aan middelgrote en grote Duitse bedrijven dringend aanraden om de naleving van mensenrechten en milieubescherming serieus te nemen, aangezien Duitse klanten vaak boeteclausules hanteren in verband met deze vereisten.

Stel dat een Nederlandse ondernemer opnieuw goederen importeert van een leverancier die onvoldoende garanties biedt voor de naleving van mensenrechten en milieubescherming, of die onvoldoende nalevingsmaatregelen treft. In dat geval kan een Duitse klant, op basis van de voorwaarden van het `Lieferkettengesetz´, een aanzienlijke boeteclaim ontvangen van de Duitse overheidsinstantie. Als gevolg hiervan zal de Duitse klant, op basis van de contractuele afspraken, een schadeclaim indienen bij de Nederlandse toeleverancier.

Meer weten over dit thema? Neem dan contact op met onze specialisten van de Dutch Desk: Thomas Dillmann, dillmann@alpmann-froehlich.de; Nicki Welchering, welchering@alpmann-froehlich.de.