De complexiteit van de Europese Erfrechtverordening en de Europese Goederenrechtverordening
Dit artikel biedt inzicht in de Europese Erfrechtverordening en Goederenrechtverordening, met aandacht voor praktische uitdagingen en juridische subtiliteiten. Het behandelt onderwerpen zoals de Europese Nalatenschapsregistratie, beperkingen daarvan, de rol van nationaliteit bij erfrecht, en fiscale voordelen van de Duitse Goederenrechtgemeenschap (Zugewinngemeinchaft).
Europese Nalatenschapsregistratie (ENZ) onder de EU Erfrechtverordening
De geïntroduceerde Europese Nalatenschapsregistratie (ENZ) onder de EU Erfrechtverordening blijft in de praktijk uitdagingen opleveren. Het ENZ-formulier is als bijlage bij de verordening in alle EU-talen opgenomen. Een griffier of rechter die wordt geconfronteerd met een buitenlands ENZ (bijvoorbeeld in het Nederlands), hoeft alleen het Duitse blanco formulier naast het aangeboden buitenlandse certificaat te leggen om alle benodigde informatie te kunnen begrijpen. Desalniettemin eisen met name kadasterkantoren vaak een vertaling van het ENZ naar het Duits. Het is daarom raadzaam om aan te dringen op afgifte van een ENZ in het Duits, indien mogelijk al vóór de afgifte. In Nederland is overigens de notaris verantwoordelijk voor het verstrekken van het ENZ, en meestal zijn Nederlandse collega's bereid het certificaat op het Duitse formulier af te geven.
Beperkingen van het ENZ
Het ENZ is uitsluitend bedoeld voor gebruik in een andere lidstaat. Als de erflater zowel vermogen in Duitsland als in het buitenland had, moet de notaris, als de Duitse rechtbanken bevoegd zijn, een Duits erfrechtcertificaat en een ENZ aanvragen.
Buitenlandse Staatsburgers en Rechtskeuze
Indien de erflater een buitenlandse nationaliteit heeft, is het de plicht van de notaris om de verschijnende persoon erop te wijzen dat hoewel in principe het woonplaatsrecht van toepassing is op zijn erfopvolging, hij ook zijn nationale recht kan kiezen. Dit kan in bepaalde gevallen voordeliger zijn, bijvoorbeeld omdat het Nederlandse erfrecht geen legitieme portie voor ouders kent. Belangrijk is ook dat de EU Erfrechtverordening geen nalatenschapssplitsing meer kent. Ongeacht bijvoorbeeld de locatie van onroerend goed wordt de gehele erfopvolging beoordeeld volgens het toepasselijke erfrecht. Het is opvallend dat de EU Erfrechtverordening geen rechtskeuze toestaat ten gunste van het recht van de verblijfplaats. Bij verhuizing naar een ander land komt het tot een statutenwijziging.
Nieuwe Goederenrechtverordening (EUGüVO) en Rechtskeuze
De nieuwe Goederenrechtverordening (EUGüVO) staat een rechtskeuze toe met betrekking tot het toepasselijke goederenrecht. Hoewel het beginsel nog steeds geldt dat het goederenrecht onderworpen is aan het recht van het land waar de echtgenoten na het sluiten van het huwelijk hun eerste gewone verblijfplaats hebben, staat artikel 22 van de verordening een rechtskeuze toe, namelijk ten gunste van het recht van het land waar de echtgenoten momenteel wonen of de nationaliteit van een van hen. Volgens lid 2 is zelfs een retroactieve rechtskeuze toegestaan, tot de dag van het huwelijk. Een retroactieve rechtskeuze brengt echter fiscale valkuilen met zich mee.
Interessante Aspecten van de Duitse Goederenrechtgemeenschap
In ieder geval kan de overstap naar de Duitse Goederenrechtgemeenschap voor echtgenoten in de toekomst zeer interessant zijn, vooral als het Duitse erfrecht van toepassing is vanwege rechtskeuze of woonplaats. Het Europese Hof van Justitie heeft in 2018 §1371 BGB erfrechtelijk gekwalificeerd. Dit betekent dat de rechtskeuze voor het Duitse wettelijke huwelijksvermogensrecht (Goederenrechtgemeenschap) ook voor buitenlanders interessant kan zijn vanwege de voordelen van de goederenrechtelijke verrekening voor echtgenoten. Het erfdeel van de echtgenoot wordt hierdoor groter, wat belangrijk kan zijn, teneinde legitieme portie van kinderen of ouders te verkleinen.
Conclusie
Het is dringend aan te bevelen om elke testator niet alleen te vragen naar zijn eigen nationaliteit – zowel om aansprakelijkheid te vermijden als in het belang van optimaal advies - maar ook naar de nationaliteit van zijn echtgenoot en naar eventuele internationale betrokkenheid (bij gemengde huwelijken: eerste gemeenschappelijke woonplaats van de echtgenoten of mogelijke keuze van het huwelijksvermogensstelsel). Het nalaten hiervan vormt naar mijn mening een adviesfout van de notaris.
Contact
Neem contact op met uw notaris en laat u adviseren over uw persoonlijke situatie en de mogelijke gevolgen van de EU Erfrechtverordening en de Goederenrechtverordening.
